هويت یکی از مقوله‌هاي كلان در فرایندهای اجتماعی و فرهنگی محسوب مي‌شود که در يك محيط زماني ( عصر و دوره‌اي كه در آن واقعيم ) و مكاني ( محدوده جغرافياي زندگي ) شكل مي‌گيرد و قوام مي‌يابد. هويت از منظر علوم مختلف فلسفه، جامعه‌شناسي، علوم سياسي، جامعه شناسی و روانشناسي اجتماعي مدنظر قرار گرفته است و یکی از مسائل دوران معاصر حيات بشر است؛ يعني زماني كه مفهوم «ديگري» مطرح مي‌شود.

در يك تعبير هويت را مجموعه عناصري از شخصيت فرد تعريف كرده‌اند كه به وي امكان مي‌دهد تا موضع خود را نسبت به جهان و ديگران مشخص كند. فرد صاحب هويت كه تصويري خاص و روشن از خود و جامعه و جهان داشته باشد ، در واقع معيار دروني نيز دارد. در اين صورت هویت نایافتگی، مساوي نبود معيار و نداشتن موضعي معين نسبت به وقايع اطراف   مي‌باشد .

هويت در دو سطح فردي و جمعی مطرح می شود. در هويت فردي، كه بيشتر روانشناسان و           نظريه پردازان شخصيت بدان پرداخته اند، هويت را دردرجه اول امري فردي و شخصي              مي‌دانند که بيشتر با احساس تمايز شخصي و احساس استقلال شخصي تعريف                      مي‌شود . ( اکبری ، 1386 )

ولی در کنار این هویت و انواع آن، از آنجا که اختلال روانی غالبا غیر عادی، عجیب یا آزار دهنده است، نگاه های بسیاری را به خود جلب کرده و حتی به بررسی رابطه بین هویت و اختلال روانی که یکی مثبت و دیگری منفی است، پرداخته شده است. در بروز اختلالات رفتاری، واکنش های متفاوتی ممکن است دیده شود. این واکنش می‌تواند به صورت خشم، تنفر و اکراه ، ترس و سردرگمی همراه باشد. برخی از اختلالات به راحتی در زندگی شغلی و اجتماعی فرد تاثیر گذاشته و عمدتا عملکرد او را مختل می‌سازند، که این در مورد هویت و حتی در بحران هویت نیز دارای نقشی زیاد می باشد. در تحقیق حاضر به دنبال بررسی نقش هویت در اختلال رفتاری می باشیم.

1-2- بیان مسأله

هر چند امروزه جنبه هاي گوناگون مسأله هويت از سوي متفكران و نظريه پردازان اجتماعي مورد توجه قرار گرفته است و شرايط كنوني ارتباطات جهاني، توسعه و رشد تكنولوژي هاي مختلف، رويارويي مداوم فرهنگي و ... سبب شده است كه مسأله هويت در ابعاد مختلف به موضوعي كانوني در بررسي هاي اجتماعي تبديل شود. ( سفیری و همکار، 1386: 2 ) ولی بعضی از عوامل هستند که در ایجاد هویت شناسی مطمئن خدشه وارد می کنند و هر ساله تعداد زيادي از به دليل همین اختلال ها دچار مشكلات اساسی مي‌شوند. اين دسته از افراد گذشته از درمان درد خود، می توانند با بازیابی هویت، به درمان خود کمک زیادی نمایند. يكي ازموضوعات با اهميت در مسير تشخيص اختلالات رواني، بكارگيري ابزارهاي مناسب و داراي نتايج خوب براي ارزيابي يك ساختار مي‌باشد. اين ابزارها بايد از نظر شكل و محتوي به درستی تعریف شده باشند. یکی از این ابزارها، می تواند هویت باشد که در صورت ترسیم چهره ای غلط از آن،می تواند خود در ایجاد بحران رفتاری بسیار مشکل آفرین باشد و از آن جایی که آدمی همواره در مورد سلامت جسم ، روابط اجتماعی و جایگاه خود در این عالم نگران بوده است و در این زمینه‌ها سوالات بسیاری مطرح کرده و پیرامون آنها نظریاتی ابراز داشته است. هویت و بازیابی آن می توان کمک زیادی به این نوع بشری نماید. حال سوالات اساسی در این است که اصولا در اختلالات رفتاری چگونه می توان هویت را دخالت داد؟ و نقش هویت در میزان اختلالات رفتاری چیست؟.

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق

نياز به داشتن هويت آن چنان بر روان و انديشه فرد سايه مي افكند كه او را به تكاپوي خستگي ناپذير در راه كسب آن وا مي دارد. آرمان گرايي، عشق و محبت، رقابت، هنرنمايي، استقلال طلبي و بسياري از ويژگي هاي دیگر، از شاخص هاي مهم اين حركت است. فرد براي كسب هويت از عوامل گوناگوني هم چون خانواده، نهادهاي تربيتي و پرورشي، رسانه هاي گروهي و مطبوعات متاثر است كه در اين ميان، دو عامل نخست، بعضی عوامل بيشتر و بعضی دارای نقش کمتری می باشند. با توجه به اهمیت هویت ومضراتی که اختلالات می تواند بر فرد و جامعه بگذارد، ضرورت دارد تا هر دوی این مقوله ها شناخته شود و با ارائه تفسیر درست از هر کدام، با بازشناسی معنای درست هویت، تا حدودی زمینه را برای کاهش اختلالات فرد مهیا نمود.

1-4- اهداف تحقيق

1-4-1- هدف كلي

بررسی تأثیر هویت در اختلالات رفتاری، به عنوان هدف اساسی تحقیق مدنظر می باشد.

1-4-2- اهداف جزئي

- آشنایی با هویت و اختلالات رفتاری.

- بررسی رابطه بین نقش خانواده در بازیابی هویت فرزندان.

- بررسی رابطه بین وضعیت اقتصادی در بروز اختلالات رفتاری و بحران هویت.

1-5- سوالات پژوهشي

1- آيا ميزان درآمد و اقتصاد خانواده ها در ايجاد اختلالات رفتاري اثرگذار مي باشند؟

2- آيا دوستان و همسالان در بروز اختلالات رفتاري افراد اثر گذار مي باشند؟

3- آيا مي توان به وسيله بازشناسي هويت، اختلالات رفتاري را كاهش داد؟

4- آيا بين اختلالات رفتاري و شخصيت افراد رابطه وجود دارد؟

5- آيا اختلالات رفتاري مي تواند در از بين بردن هويت افراد نقش داشته باشند؟

1-6- فرضيه هاي تحقيق

- به نظر مي رسد وضعيت اقتصادي با اختلالات رفتاري افراد داراي رابطه معناداري مي باشد.

- به نظر مي رسد دوستان وهمسالان در اختلالات رفتاري افراد داراي نقش زيادي مي باشد.

- به نظر مي رسد تحصيلات والدين در اختلالات رفتاري داراي نقش زيادي مي باشد.

- به نظر مي رسد رسانه ها و محيط هاي تحصيلي در اختلالات رفتاري داراي نقش زيادي مي باشد.

- به نظر مي رسد هويت و شخصيت فرد با اختلالات رفتاري داراي رابطه معناداري مي باشد.

1-7- تعريف متغيرها

هویت: هويت عبارت است از نياز احساس متمايز و جدا از ديگران. کاستلز بر اين نظر است که هويت، امري است که توسط کنشگران و بصورتي جمعي ساخته مي شود.

هويت در اصطلاح جامعه شناختي ، كوشش فرد به منظور تحقق يكتايي خويشتن است در شرايطي كه در حال شكل دادن به رفتار خويش مي باشد. نياز به داشتن هويت آن چنان بر روان وانديشه جوان سايه مي افكند كه او را به تكاپوي خستگي ناپذير در راه كسب آن وا مي دارد . آرمان گرايي ، عشق و محبت ، تشخص طلي، رقابت، هنرنمايي، استقلال طلبي و بسياري از ويژگي هاي نوجواني ، از شاخص هاي مهم اين حركت است. ( مزروعي، 1387 )

اختلالات رفتاری: عموما اختلالات شایع و ناتوان کننده ای هستند که برای معلمان و خانواده ها مشکلات بسیاری ایجاد می کند  و به میزان بیشتری همراه با معضلات و روابط اجتماعی بوده و نسبت به کودکان بدون اختلال ، با شکست های تحصیلی بیشتری مواجه می شوند.همچنین در نوجوانی ، در خطر آشفتگی های رفتاری و اجتماعی خواهند بود.(راتو، تیزارد، ویتمور، 1970؛ به نقل از کشکولی، 1379)

روش تحقيق

در تحقيق حاضر از روش پيمايشي استفاده شده است .