شرح مختصر :  کورش در دوران زمامداری خود، از سیاست اقتصادی و اجتماعی عاقلانه‌ای که کمابیش بر اساس خواسته‌های کشورهای وابسته بود، پیروی می‌کرد. از این سخن او که می‌گوید: «رفتار پادشاه با رفتار شبان تفاوت ندارد، چنانکه شبان نمی‌تواند از گله‌اش بیش از آنچه به آنها خدمت می‌کند، بردارد. همچنان پادشاه از شهرها و مردم همان‌قدر می‌تواند استفاده کند که آنها را خوشبخت می‌دارد.» و نیز از رفتار و سیاست همگانی او، به خوبی پیداست که وی تحکیم و تثبیت پادشاهی خود را در تأمین خوشبختی مردم می‌دانست و کمتر به دنبال زراندوزی و تحمیل مالیات بر کشورهای وابستهٔ خود بود. او در دوران کشورگشایی نه تنها از کشتن و کشتارهای وحشتناک خودداری کرد بلکه به باورهای مردم احترام گذاشت و آنچه را که از کشورهای شکست‌خورده ربوده بودند، پس داد. «بر اساس تورات، پنج هزار و چهار سد ظرف طلا و سیم را به بنی‌اسراییل می‌بخشد، پرستش‌گاه‌های مردم شکست‌خورده را می‌سازد و می‌آراید.» و به گفتهٔ گزنفون، رفتار او به گونه‌ای بوده که «همه می‌خواستند جز خواستهٔ او چیزی بر آنها حکومت نکند.» کمبوجیه با آنکه از کیاست کورش بهره‌ای نداشت و از سیاست آزادهٔ وی پیروی نمی‌کرد، در دوران توانمندی خود به گرفتن مالیات از مردم شکست‌خورده نپرداخت، بلکه مانند کورش بزرگ به گرفتن هدیه‌هایی چند قانع بود.

 فهرست :

بنيان گزاري دولت هخامنشي و تسلط هخامنشيان

اصلاحات داريوش يکم و نظام

اجتماعي – اقتصادي حکومت هخامنشيان

اجلاس مشورتي سران خاندان هاي بزرگ

الف) نطق هوتانه

ب) نطق مگابيز

ج) نطق داريوش

برخوردهاي ايران و يونان

اجلاس مشورتي سران خاندان هاي بزرگ

خشايارشاه

تمدن ايران در عهد هخامنشيان

طرز حکومت و سازمان اداري

برتري دموکراسي

ارزش آزادي

طرز ادراه ي کشورها

 راههاي ارتباطي

نيروي دريايي

سازمان ارتش

قضا و دادرسي

سازمان قضايي

قوانين جزايي و انواع کيفر

اوضاع اقتصادي و اجتماعي دوره هخامنشيان

بانک در عهد هخامنشي

پيشرفت اجتماعي و اقتصادي در اين سرزمين

از هم پاشيدن نظام اشتراکي ماقبل تاريخ:

نظام اجتماعي اقتصادي قبايل ايران باستان

وضع اجتماعي و اقتصادي ملل در دوره ي هخامنشي

سياست اقتصادي سلاطين هخامنشي

ظهور بانکهاي خصوصي

رفتار مردم، اقتصاد و اجتماع

 روابط تدريجي اقتصاد کشاورزي

زمين هاي کشاورزي و باغ ها

قراردادهاي اجاري

اراضي معابد و تشکيلات اداري سلطنتي

تکاليف مالي معبد بابلي

عدالت گوبارو

نظام ارضي

نظام اجتماعي و سازمان اداري ايران در زمان داريوش

سازمان اداري

آموزش اداري وکشوري

تشکيلات، طبقات و مقامات

ارتباطات (روابط عمومي)

طبقات اجتماعي هخامنشيان

طبقات اجتماعي هخامنشي از نظر هرودت

طبقات اجتماعي در بابل

طبقات اجتماعي از نظر کوروش

بلند پايه ترين مقام هاي نظام اداري

الف) رئيس تشريفات:

رئيس تشريفات دربار، بلندپايه ترين مقام پس از شاه

ب) قائم مقام رئيس تشريفات

پ) سازمان دربار

ث) خزانه دار دربار

انبار شاهي

کارمندان و کارکنان

وضعيت دستمزدها

دستمزدها

حسابداري ايران در دوره هخامنشيان

درآمد و تشکيلات مالي

اقوام خراجگزار و اقوام هديه دهنده

از کوروش تا داريوش

خراج و سکه

ماليات ها

ماليات

بار سنگين ماليات

وضع موديان مالياتي

تجارت و بازرگاني

امور مالي و حسابداري و مقايسات

پيدايش بانک

قيمت ها

زن در شاهنشاهي ايران