برنامه ی رجیستری برنامه ای می باشد كه ویندوز آن را در اختیار كاربر قرار داده است تا بتواند در دستورات و مقدارهای registery تغییراتی را به دلخواه ایجاد كند .
می توان گفت كه انگیزه ی ساختن برنامه ی رجیستری از آنجایی شروع شد كه كاربران Ms-DOS از این كه عملا هیچگونه اختیاری در تنظیم منو ، پنجره ها و ... نداشتند ،خسته شدند. البته Ms-DOS از رجیستری مستثنی نبود و سه فایل Config.sys , MsDos.sys, Autoexec.Bat وجود داشتند كه سیستم عامل Dos و جمعا برنامه های كاربردی تنظیماتی مانند اختصاص دادن Buffer و یا تعریف Cdrom و غیره را در این فایل ها ثبت می كردند. در واقع این سه فایل نقش رجیستری را ایفا می كردند. بعد از DOS سیستم عامل Win۳X به بازار آمد. در این سیستم عامل فایلهایی با پسوند ini كه مهمترین آنها Win.ini , System.ini, Control.ini بودند، وظیفه رجیستری را بر عهده داشتند . در نهایت نسل سوم رجیستری با روی كار آمدن ویندوز ۹X وارد بازار شد. در این سیستم ها علاوه بر داشتن سه فایل Win۳X دو فایل دیگر با نامهای System.dat , User.dat اضافه شد . 

 تعریف رجیستری : برنامه ی رجیستری برنامه ای می باشد كه ویندوز آن را در اختیار كاربر قرار داده است تا بتواند در دستورات و مقدارهای registery تغییراتی را به دلخواه ایجاد كند . 
لازم به ذكر است كه اگر اطلاعات كافی در مورد قسمتی از رجیستری ندارید هیچگاه آن را تغییر ندهید زیرا هر تغییری در رجیستری سریعا اعمال خواهد شد و برنامه ی regedit.exe هیچگونه تاییدی از كاربر نخواهد گرفت . Regedit.exe را چه چگونه اجرا كنیم؟ برای اجرا كردن Regedit.exe وارد منوی Run از دكمه Start شده، تایپ كنید Regedit.exe ، با فشردن دكمه ی OK برنامه اجرا خواهد شد . رجیستری شامل دو پنجره است كه در پنجره ی سمت چپ ریشه و در پنجره ی سمت راست مقدارها مشخص می شود. در پنجره ی سمت چپ یك ریشه به نام My Computer و۵ شاخه با عنوان های زیر وجود دارد : ۱ - HKEY_CLASSES_ROOT : شامل تناظر پسوند فایل ها و سایر تنظیمات ویندوز است . ۲ -HKEY_CURRENT_USER : شامل تنظیماتی كه مختص كاربر فعلی است . ۳ - HKEY_LOCAL_MACHINE : شامل تنظیماتی كه به طور سراسری اعمال می شود و به كاربر وابسته نیست . ۴ -HKEY_USERS : شامل تنظیماتی كه مختص هر یك از كاربران متعدد كامپیوتر ، از جمله كاربر فعلی است . ۵ - HKEY_CURRENT_CONFIG : شا مل تنظیماتی كه مختص پیكربندی سخت افزار موجود می باشد . اگر مفاهیم اولیه ی رجیستری را به خوبی یاد بگیرید دیگر هیچگاه واهمه ای در اعمال تغییرات در آن نخواهید داشت . 

 نحوه ی ساختن یك كلید در زیر كلید های دیگر: برای ساختن یك زیر كلید می توان برروی پوشه ی مورد نظر كلیك راست كرد، وارد منوی New شد و بعد منوی Key را انتخاب كرد، سپس نام مورد نظر را به جای New Value # ۱ تایپ كرده و با زدن دكمه ی Enter آن را تایید كنید. × مشاهده ی تغییرات ایجاد شده در رجیستری × اگر بخواهید در ویندوز ۹۸یا Me تاثیر تغییرات در رجیستری را سریعا مشاهده كنید ، سه كلید Ctrl+Alt+Del را همزمان فشار دهید و مدخل Explorer را انتخاب كنید و بعد دكمه ی End Task را بزنید با زدن این دكمه پنجره ی Shutdown ظاهر می شود، در پنجره ی Shutdown دكمه ی Cancel را بزنید، بعد از مدتی پنجره ای با عنوان A Program not responding ظاهر خواهد شد كه شامل دو دكمه ی Cancel, End task می باشد. با زدن دكمه ی End task ، Explorer دوباره راه اندازی می شود و میتوانید تغییرات را مشاهده نمایید. در بعضی از دستورات راه اندازی دوباره ی Explorer موثر نمی باشد و تنها راه آن Logg off یا Restart می باشد. 
در ویندوز های XP, ۲۰۰۰ برای اینكه بتوان تغییرات ایجاد شده را سریعا مشاهده كرد سه كلید Ctrl+Alt+Del را همزمان فشار دهید و بعد دكمه ی Task Manager را انتخاب كنید، از پنجره ی ظاهر شده Proccess Tab را فشار داده و بعد مدخل Explorer را انتخاب كرده و دكمه ی End Proccess را می زنیم ( در این مرحله Explorer بسته خواهد شد ) و بعد وارد Application Tab شده و دكمه ی New Task را می زنیم و بعد نام Explorer را تایپ كنید و با زدن دكمه ی OK، Explorer دوباره راو اندازی می شود و میتوانید تغییرات را مشاهده نمایید . توجه داشته باشد در بعضی از دستورات راه اندازی دوباره ی Explorer موثر نمی باشد و تنها راه آن Logg off یا Restart می باشد . 

 تهیه ی نسخه ی پشتیبان از رجیستری و تعمیر رجیستری آسیب دیده : دو فایل به نامهای Scanregw.exe, Scanreg.exe وجود دارند كه در حقیقت وظیفه ی تهیه ی نسخه ی پشتیبان از رجیستری و تعمیر رجیستری آسیب دیده را به عهده دارند. 
برنامه ی Scanregw.exe : 
1- فقط در محیط ویندوز اجرا می شود . ۲- می تواند از رجیستری نسخه ی پشتیبان تهیه نماید و در فایلهایی با پسوند cab ذخیره كند . ۳- می تواند در حالت safemode نیز اجرا شود . ۴- در صورت لزوم رجیستری را Scan كرده و خطاها را گزارش می دهد . ۵- در صورت به وجود آمدن خطا نمی تواند آن را تعمیر كند.
برنامه ی Scanreg.exe 
1- فقط در محیط Dos اجرا می شود . ۲-می تواند از رجیستری نسخه ی پشتیبان تهیه نماید و در فایلهایی با پسوند cab ذخیره كند . ۳-در صورت لزوم رجیستری را Scan كرده و خطاها را گزارش می دهد . ۴-در صورت به وجود آمدن خطا می تواند آن را تعمیر كند . ۵-می تواند تنظیمات رجیستری را به حالت قبل از تغییر ، برگرداند . ۶- هر بار كه ویندوز بوت می شود به طور خودكار یك نسخه ی پشتیبان از رجیستری تهیه كرده و انها را در فایلهای مخفی با پسوند cab در مسیر مخفی C:\Windows\sysbackup ذخیره می كند .